สมัชชาสุขภาพ

1) การพัฒนาตัวชี้วัดความมั่นคงด้านอาหาร : พบว่า

1.1 มูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย) โดยการสนับสนุนของสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) ได้ทำการศึกษาและพัฒนาพัฒนาดัชนีชี้วัดความมั่นคงทางอาหาร โดยการทบทวนวรรณกรรมและเอกสารที่เกี่ยวข้องกับแนวคิดความมั่นคงทางอาหารทั้งของประเทศไทยและต่างประเทศ และได้ลงไปศึกษาดัชนีชี้วัดความมั่นคงทางอาหารระดับชุมชนใน 26 พื้นที่ทั่วประเทศ (ภาคเหนือ 8 ชุมชน ภาคอีสาน 11 ชุมชน ภาคใต้ 5 ชุมชน และภาคกลาง 2 ชุมชน) โดยศึกษาถึงมุมมองของชุมชนในเรื่องความมั่นคงทางอาหารที่เกี่ยวข้องกับประเด็นในเชิงนิเวศและวัฒนธรรม  รวมทั้งสถานภาพการพึ่งพาตนเองด้านอาหาร  ความเสี่ยงความเปราะบางต่อความมั่นคงทางอาหาร และประเด็นในเรื่องสิทธิและโครงสร้างที่เกี่ยวข้องกับความมั่นคงทางอาหาร

1.2 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยคณะอนุกรรมการความมั่นคงด้านอาหารของไทย ที่มีสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) เป็นองค์กรประสานงาน มีพันธกรณีต้องจัดทำรายงานความมั่นคงด้านอาหารให้คณะกรรมการความมั่นคงด้านอาหารขององค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (Food and Agriculture Organization of the United Nations หรือ FAO) ทุก 2 ปี ใน 2 ส่วนคือ (1) ข้อมูลตามตัวชี้วัดของ FAO รวม 34 ตัว และ (2) ข้อมูลผลการดำเนินงานที่เกี่ยวข้องกับมติความมั่นคงทางอาหารของประเทศไทยที่ได้จากการรวบรวมผลการดำเนินงานของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องของประเทศไทย

2) การพัฒนาระบบการเฝ้าระวังเพื่อเตือนวิกฤตทางอาหาร : มูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย) โดยการสนับสนุนของสำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) ได้ทำการศึกษาระบบเฝ้าระวังเพื่อเตือนภัยวิกฤตทางอาหาร ซึ่งได้มีการนำเสนอผลเบื้องต้นไปแล้วเมื่อวันที่ 8 ตุลาคม 2553 โดยมีผู้ทรงคุณวุฒิร่วมให้ข้อเสนอแนะและนำกลับไปปรับปรุงเพื่อจัดทำเป็นข้อเสนอเพื่อการพัฒนาในระยะต่อไป

3) ระบบรับรองด้านมาตรฐานและความปลอดภัยของอาหารและสินค้าเกษตร : พบว่า

3.1 สำนักงานมาตรฐานสินค้าการเกษตรและอาหารแห่งชาติ (มกทช.) ได้มีการกำหนดมาตรฐานคิว (Q) สำหรับใช้ตรวจสอบและรับรองในสินค้าเกษตร และกำลังทำการศึกษาเพื่อพัฒนาระบบการเฝ้าระวังสินค้าเกษตรที่มีความเสี่ยง เปรียบเทียบระหว่างสินค้าเกษตรของ เกษตรกรที่เข้าและไม่เข้าระบบมาตรฐาน ใน 3 ด้าน คือ (1) สารเคมี (2) เชื้อจุลินทรีย์ และ (3) อันตรายด้านกายภาพ โดยเก็บตัวอย่างจากพืช 10 ตัวอย่าง สัตว์ 10 ตัวอย่าง และสินค้าประมง 10 ตัวอย่าง โดยการศึกษาจะแล้วเสร็จในปี 2554

3.2 กระทรวงสาธารณสุข ได้มีการกำหนดมาตรฐานด้านอาหารปลอดภัยหลายมาตรฐาน อาทิ มาตรฐาน “อาหารสะอาด รสชาติอร่อย” หรือ Clean Food Good Taste มาตรฐานตลาดสดน่าซื้อ และมาตรฐานอาหารปลอดภัย เป็นต้น

4) การเฝ้าระวังภาวะเสี่ยงต่อการใช้สารเคมีในกลุ่มเกษตรกรและผู้บริโภค : สช. ได้สนับสนุนผ่านเครือข่ายสมัชชาสุขภาพให้มีการเฝ้าระวังการปนเปื้อนสารเคมีในอาหาร สินค้าเกษตรและในตัวเกษตรกร อาทิ เครือข่ายสมัชชาสุขภาพจังหวัดนครสวรรค์ นครราชสีมา เป็นต้น

5) การเข้าถึงคุณค่าทางโภชนาการ : กระทรวงสาธารณสุข โดยกรมอนามัยได้มีการพัฒนา “ระบบความไม่มั่นคงทางอาหารและระบบแผนที่สารสนเทศของกลุ่มเสี่ยง” ซึ่งเป็นระบบสารสนเทศที่รวบรวมและใช้ในการให้ข้อมูลที่เกี่ยวกับประชากรที่มีความไม่มั่นคงทางอาหารหรือกลุ่มเสี่ยง โดยสามารถที่จะบอกได้ว่ากลุ่มดังกล่าวเป็นใคร ทำไมถึงมีความไม่มั่นคงทางอาหาร การมีปัญหาทางโภชนาการระดับต่างๆ และกลุ่มเหล่านี้อาศัยอยู่ในพื้นที่ใด

6) นอกจากการดำเนินงานข้างต้นแล้วพบว่าคณะกรรมการอาหารแห่งชาติในการประชุมครั้งที่ 1/2553 เมื่อวันที่ 22 กันยายน 2553 พิจารณาแล้วมีมติเห็นชอบกรอบยุทธศาสตร์การจัดการด้านอาหารของประเทศไทย ปี 2555- 2559 และให้นำเสนอต่อ ครม. เพื่อขอความเห็นชอบและมอบหมายให้ สศช. และหน่วยงานต่างๆ ใช้เป็นกรอบในการดำเนินงานรวมทั้งรายงานผลการดำเนินงานต่อที่ประชุมคณะกรรมการอาหารแห่งชาติต่อไป

7) การสนับสนุนเกษตรกรรายย่อยและเกษตรกรรุ่นใหม่ : กรมส่งเสริมการเกษตร อยู่ระหว่างการจัดทำยุทธศาสตร์ยุวเกษตรกรเพื่อสร้างเกษตรกรรุ่นใหม่ให้เข้ามาเป็นกำลังหลักในการทำอาชีพเกษตรกรซึ่งเป็นอาชีพหลักของประเทศไทย รวมทั้งมีเครือข่ายสมัชชาสุขภาพ เช่น เครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือก เครือข่ายกสิกรรมไร้สารพิษ ฯลฯ ได้ให้ความสำคัญและมีกิจกรรมดำเนินการที่ต่อเนื่องในการเสริมสร้าง สนับสนุนคนรุ่นใหม่เพื่อสืบทอดและทำให้เห็นคุณค่าระบบเกษตรกรรมยั่งยืน

8) ระบบสวัสดิการและหลักประกันความมั่นคงของเกษตรกร : พบว่า รัฐบาลได้ประกาศนโยบายรัฐสวัสดิการสังคมในปี ๒๕๖๐ ในขณะที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ อยู่ระหว่างการผลักดันกฎหมายสวัสดิการชาวนา  นอกจากนั้นในการพัฒนาระบบสวัสดิการของเกษตรกรและชุมชนมีหลายหน่วยงานทั้งภาครัฐและเครือข่ายองค์กรเอกชน รวมทั้งองค์กรชุมชนดำเนินการอยู่ อาทิ ในภาคประชาชนมีการพัฒนากองทุนต่าง ๆ ในชุมชนโดยองค์กรชุมชนเพื่อจัดสวัสดิการทั้งด้านการออม ด้านสุขภาพ และการลงทุนในอาชีพ

9) การจัดตั้งเครือข่ายพัฒนานโยบายด้านเกษตรและอาหาร : ได้มีการจัดตั้งเครือข่ายพัฒนานโยบายด้านเกษตรและอาหาร ซึ่งมีมูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย) เป็นแกนประสานงาน สนับสนุนโดย สช. เพื่อทำหน้าที่พัฒนานโยบายด้านเกษตรและอาหารเพื่อสุขภาพแบบมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ควบคู่กับการสนับสนุนกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ติดตามเฝ้าระวังนโยบายสาธารณะที่เกี่ยวข้อง และสร้างการมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรในท้องถิ่น ซึ่งที่ผ่านมามีผลการดำเนินงานที่สำคัญ คือ

9.1  การติดตามนโยบายที่เกี่ยวข้องกับพืชดัดแปลงพันธุกรรมที่ส่งผลกระทบต่อความหลากหลายทางชีวภาพและความมั่นคงทางอาหาร โดยในปี 2552 พบการปนเปื้อนทางพันธุกรรม 17 ตัวอย่างจากการสุ่มตรวจประมาณ 900 ตัวอย่างทั่วประเทศ จากข้อมูลดังกล่าวได้เข้าพบปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เพื่อหาความร่วมมือในการดำเนินการเพื่อป้องกันมิให้เกิดปัญหาที่จะกระทบต่อฐานทรัพยากรและความมั่นคงทางอาหารของประเทศและชุมชน

9.2 การขับเคลื่อนให้มีการทบทวนการเปิดเสรีการลงทุนอาเซียนที่ส่งผลกระทบต่อชุมชนท้องถิ่นและความมั่นคงทางอาหารของประเทศ โดยประสานกับภาคีองค์กรต่างๆ จำนวน 114 องค์กร และบุคคลที่สาธารณชนให้ความเชื่อถือ มีการจัดแถลงข่าว จัดประชุมร่วมกับกรรมาธิการการเมืองและการมีส่วนร่วมของประชาชน สภาผู้แทนราษฎร จัดบรรยายทางวิชาการโดยผู้เชี่ยวชาญเรื่องการจัดทำสนธิสัญญาและการลงทุนระหว่างประเทศ และเข้าร่วมให้ข้อมูลต่อที่ปรึกษานายกรัฐมนตรี (คุณหญิงสุพัตรา มาศดิตถ์) ประธานผู้แทนการค้าไทย (นายเกียรติ สิทธิอมร)  รวมถึงการเผยแพร่ข่าวสารเพื่ออธิบายเรื่องนี้ผ่านสถานีโทรทัศน์หลายช่อง หนังสือพิมพ์รายวัน และหนังสือพิมพ์ด้านเศรษฐกิจ จนในที่สุดคณะกรรมการนโยบายเศรษฐกิจระหว่างประเทศ และคณะรัฐมนตรีได้เห็นชอบให้มีการทบทวนการเปิดเสรีการลงทุนดังกล่าว และล่าสุดการขอสงวนการลงทุนทั้ง 3 สาขา ของไทยได้รับการยอมรับจากประเทศอาเซียนอื่น ๆ แล้ว

9.3 ขับเคลื่อนเพื่อให้มีการทบทวนประกาศให้พืชสมุนไพร 13 ชนิด เช่น สะเดา ข่า พริก ตะไคร้หอม เป็นต้น ซึ่งใช้เป็นควบคุมแมลงศัตรูพืชเป็นวัตถุอันตราย ผ่านการจัดประชุมของกรรมาธิการวุฒิสภา คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ เวทีรับฟังความคิดเห็นของกระทรวงสาธารณสุข มีการจัดแถลงข่าว และเผยแพร่ข่าวสารผ่านสื่อมวลชนหลายสาขา รวมถึงการยื่นฟ้องศาลปกครอง เป็นต้น ผลการดำเนินงานดังกล่าว ทำให้คณะกรรมการวัตถุอันตรายจัดประชุมขึ้นเป็นกรณีพิเศษเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2552

9.4 เมื่อวันที่ 1 เมษายน 2555 ในงานสมัชชาปฏิรูประดับชาติครั้งที่ 2 พร้อมด้วยภาคีเครือข่ายจากทั่วประเทศได้รับรองมติการประชุมสมัชชาปฏิรูประดับชาติครั้งที่ 2 พ.ศ.2555 ที่ประชุมรับรองเรื่องการปฏิรูประบบเกษตรกรรม: เพื่อความเป็นธรรมและความมั่นคงทางอาหาร โดยมีสาระสำคัญคือให้เกษตรกรรมยั่งยืนเป็นวาระแห่งชาติและขับเคลื่อนให้เกิดผลภายใน 3 ปี เพื่อการรับมือกับวิกฤติความมั่นคงทางอาหารและพลังงาน คณะกรรมการบริหารการประกันราคาผลผลิตต้องมาจากเกษตรกรร้อยละ 60 ขณะที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องร้อยละ 40 สนับสนุนทุนการศึกษาที่เกี่ยวกับเกษตรกรรมยั่งยืนแบบเรียนฟรี โดยให้ศึกษาได้ทั้งในและต่างประเทศ แต่มีข้อแม้ว่า ต้องมาทำงานในท้องถิ่นของตัวเอง และยกเว้นภาษีเกษตรกรรุ่นใหม่ภายใน 7 ปี

10) วันที่ 20 พฤษภาคม 2555 คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบร่างปฏิญญาคาซานว่าด้วยความมั่นคงอาหารเอเปค (Kazan Declaration on APEC Food Security) ตามที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์เสนอ และอนุมัติให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ หรือผู้แทนที่เข้าประชุมให้การรับรองเพื่อประกาศเจตนารมณ์ต่อปฏิญญาดังกล่าว ทั้งนี้ หากมีความจำเป็นต้องปรับปรุงแก้ไขเอกสารดังกล่าวในส่วนที่ไม่ใช่สาระสำคัญ หรือไม่ขัดต่อผลประโยชน์ของไทย ให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์หารือผู้แทนกระทรวงการต่างประเทศ และให้ดำเนินการได้โดยไม่ต้องนำเสนอคณะรัฐมนตรีเพื่อพิจารณาอีกครั้ง

11) กรมอนามัย สช. และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง อยู่ระหว่างการพัฒนาระบบการประเมินผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อมจากการใช้สารเคมี อาทิ อบต.บ่อเงิน จังหวัดปทุมธานี เป็นต้น

12) วันที่ 6 กันยายน 2555 กรมวิชาการเกษตรได้จัด ประชุมรับฟังความคิดเห็นผู้มีส่วนได้เสียเกี่ยวกับหลักเกณฑ์การจัดวัตถุอันตรายเข้าอยู่ในรายการเฝ้าระวัง โดยมีผู้เข้าร่วมประชุมประกอบด้วยผู้แทนสมัชชาสุขภาพแห่งชาติ ผู้ประกอบการผลิตและนำเข้าวัตถุอันตราย นักวิชาการที่เกี่ยวข้อง ผู้แทนหน่วยงานราชการอื่นๆ กลุ่มผู้ส่งออกสินค้าเกษตร กลุ่ม ผู้บริโภค และกลุ่มเกษตรกรผู้ใช้และไม่ใช้วัตถุอันตราย เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้เข้าร่วมประชุมได้เสนอความคิดเห็นเกี่ยวกับหลักเกณฑ์การจัดวัตถุอันตรายเข้าอยู่ในรายการเฝ้าระวัง  ซึ่งเดิมมีหลักเกณฑ์ 12 ข้อ ได้แก่ สารที่มีพิษเรื้อรัง สารที่มีพิษตกค้างสะสมในสิ่งมีชีวิตและถ่ายทอดได้ในห่วงโซ่อาหาร สารที่สลายตัวยากมีความคงทนในสิ่งแวดล้อม สารที่มีพิษเฉียบพลันสูง สารที่พบพิษตกค้างในผลิตผลเกษตรสูงและบ่อยครั้งสารที่มีสิ่งเจือปนที่เป็นพิษ สารที่เป็นอันตรายอย่างรุนแรงต่อพืชหรือสัตว์ที่มีประโยชน์ สารที่ถูกห้ามใช้ในต่างประเทศ สารที่ใช้แล้วทำให้เกิดการระบาดของศัตรูพืชเพิ่มขึ้น สารที่อยู่ภายใต้อนุสัญญาระหว่างประเทศ ใช้ไม่ตรง ตามคำแนะนำ และมีสารอื่นทดแทน ทั้งนี้ จากความคิดเห็นของผู้เข้าร่วมประชุมส่วนใหญ่เสนอให้มีการจัดกลุ่ม หลักเกณฑ์ที่มีความคล้ายกันให้อยู่รวมเป็นข้อเดียวกัน และจัดเรียงลำดับความสำคัญของหลักเกณฑ์การพิจารณาให้เป็นวัตถุอันตรายที่อยู่ในรายการเฝ้าระวัง ซึ่งผลจากการจัดกลุ่มได้รวมหลักเกณฑ์ในการพิจารณาวัตถุอันตรายเพื่อการ เฝ้าระวังเหลือ 7 ข้อ จากเดิมที่มี 12 ข้อ

     อย่างไรก็ตาม จากกรณีที่มีการเรียกร้องไม่ให้มีการขึ้นทะเบียนสารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่มีอันตรายร้ายแรง 4 ชนิด คือ คาร์โบฟูราน เมโทมิล ไดโครโตฟอส และอีพีเอ็น ขณะนี้ มีความเป็นไปได้ว่าวัตถุอันตราย 2 ชนิด ได้แก่ ไดโคโตรฟอส และอีพีเอ็น อาจถูกเปลี่ยนแปลงระดับการควบคุมเป็น วัตถุอันตรายชนิดที่ 4 (วัตถุอันตรายที่ห้ามมิให้มีการผลิต การนำเข้า การส่งออก หรือการมีไว้ในครอบครอง) เนื่องจากมีข้อมูลที่ค่อนข้างชัดเจนซึ่งอยู่ในหลักเกณฑ์เฝ้าระวัง โดยกรมวิชาการเกษตรอยู่ระหว่างการรวบรวมข้อมูลของ วัตถุอันตรายทั้ง 4 ชนิด เข้าสู่กระบวนการจัดทำประชาพิจารณ์เปิดรับฟังความคิดเห็นจากผู้เกี่ยวข้องในทุก ภาคส่วน คาดว่าน่าจะดำเนินการจัดประชาพิจารณ์ได้ภายในเดือนกันยายนนี้ เมื่อได้ข้อคิดเห็นจากทุกภาคส่วนแล้ว กรมวิชาการเกษตรจะสรุปผลการทำประชาพิจารณ์ดังกล่าว เสนอเข้าสู่วาระการประชุมคณะกรรมการวัตถุอันตรายให้พิจารณาต่อไปว่าจะอนุญาตให้มีการใช้วัตถุอันตรายชนิดนั้นต่อไปหรือไม่

          จากการจัดประชุมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเมื่อวันที่ 22 กันยายน 2553 และเมื่อวันที่ 19 ตุลาคม 2553 ได้ทราบว่า รัฐบาลยังไม่มีการประกาศใช้นโยบายในการใช้มาตรการทางการเงินและการคลังของหน่วยงานของรัฐและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เพื่อสนับสนุนเกษตรกรผู้ผลิต และผู้ประกอบธุรกรรมทางการเกษตรอินทรีย์  เช่น การยกเว้นภาษี หรือ การให้สินเชื่อปลอดดอกเบี้ย เป็นต้น

1. ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 11 ตุลาคม 2554 คณะรัฐมนตรีมีมติเห็นชอบให้ขยายเวลาชำระหนี้โครงการจัดหาปุ๋ยเคมีนำเข้าจากต่างประเทศของกรมส่งเสริมสหกรณ์ออกไปจนกว่าจะได้รับการจัดสรรงบประมาณชดเชยผลขาดทุนเสร็จสิ้นตามที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์เสนอ สรุปสาระสำคัญจากรายงานกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ดังนี้

• ในการประชุมคณะกรรมการสงเคราะห์เกษตรกรครั้งที่ 6/2552 เมื่อวันที่ 4 สิงหาคม 2552 ที่ประชุมมีมติเห็นชอบให้กรมส่งเสริมสหกรณ์ขยายระยะเวลาการดำเนินงาน โครงการจัดหาปุ๋ยเคมีนำเข้าจากต่างประเทศ จากวันที่ 29 พฤษภาคม 2552 ออกไปจนถึงวันที่ 29 พฤษภาคม 2553 และให้เร่งจำหน่ายปุ๋ยที่เหลือทั้งหมด โดยให้ชุมชนสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด ประสานกับกรมส่งเสริมสหกรณ์จำหน่ายให้กับกลุ่มเกษตรกรโดยตรง
• ในการประชุมคณะกรรมการสงเคราะห์เกษตรกรครั้งที่ 6/2553 เมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2553 ที่ประชุมมีมติเห็นชอบให้กรมส่งเสริมสหกรณ์ขยายระยะเวลาโครงการและชำระเงินคืนกองทุนฯ โครงการฯ จากสิ้นสุดวันที่ 29 พฤษภาคม 2553 เป็นวันที่ 31 ธันวาคม 2553 และให้กรมส่งเสริมสหกรณ์เสนอคณะรัฐมนตรีต่อไป ซึ่งคณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 19 ตุลาคม 2553 เห็นชอบด้วยแล้ว
• ผลการดำเนินงานที่ผ่านมา มีดังต่อไปนี้ (1) โครงการฯ ได้มีการนำเข้าปุ๋ยยูเรีย 2 ครั้งดังนี้ ครั้งที่ 1 จำนวน 10,000 ตัน ราคาตันละ 14,000 บาท และครั้งที่ 2 จำนวน 10,000 ตัน ราคาตันละ 12,600 บาท สรุปราคาเฉลี่ยตันละ 13,330 บาท (2) การจำหน่ายปุ๋ยรอบแรก จำหน่ายปุ๋ยรวม 8,814.25 ตัน ราคาตันละ 15,800 บาท มีรายได้จากการจำหน่าย รวม 19,265,150 บาท หักต้นทุนการจำหน่ายและค่าใช้จ่ายการบริหารจัดการแล้ว ไม่มีผลกำไร/ขาดทุน การจำหน่ายปุ๋ยรอบที่สอง จำนวนปุ๋ยรวม 11,185.75 ตัน ราคาตันละ 10,000 บาท มีรายได้จากการจำหน่าย รวม 111,857,500 บาท หักต้นทุนการจำหน่ายและค่าใช้จ่ายในการบริหารจัดการแล้ว ประสบผลขาดทุน 54,713,776.09 บาท ซึ่งกรมตรวจบัญชีสหกรณ์ได้ตรวจสอบปิดบัญชีผลขาดทุนตามจำนวนดังกล่าวในปีงบประมาณ 2555 แล้ว

         2. ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน 2554 คณะรัฐมนตรีเห็นชอบแนวทางการขับเคลื่อนการพัฒนาเกษตรอินทรีย์ในระยะต่อไป และมอบ

            หมายให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (กษ.) เป็นหน่วยงานรับผิดชอบหลักในการดำเนินงานจัดทำแผนยุทธศาสตร์และแผนปฏิบัติการโดยบูรณาการร่วมกับ

            หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน องค์กรพัฒนาเอกชนเกษตรกรและเครือข่ายเกษตรกรต่อไป ตามที่สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการ

            เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) เสนอ